The Journal of Marketing Volume
XVIII JULY, 1953 Number 1
ON THE NECESSITY TO PRESENT
CONSUMER PREFERENCES AS PREDICTIONS ALFRED POLITZ and W. EDWARDS DEMING
Pazarlama araştırmasının faydalı
bir işlevi olacaksa, nihai olarak yönetimin kullanımına yönelik tahminler
biçiminde ifade edilmelidir. Tahminin biçimi, örneğin, belirli bir ürünün
kalitesinde, stilinde, ambalajında, renginde veya fiyatında meydana gelen şu
veya bu değişiklikten veya belirli bir reklam yönteminden kaynaklanacak
satışlardaki olası artışlar veya düşüşler olabilir. Bu tahminler, yönetim
tarafından bir ürünün gelecekteki kalitesi, stili, ambalajı, rengi veya fiyatı
ya da reklam yöntemiyle ilgili bir karara varmada yardımcı olarak
kullanılmalıdır. Kararlar Risk İçerir. Bir karar yanlış çıkabilir ve kayıplara
yol açabilir. İyi bir pazarlama araştırması yardımıyla tahminler şeklinde
verildiğinde bile yanlış olabilir, ancak iyi tahminler yardımıyla verildiğinde
bir kararın doğru olma şansı kesinlikle daha yüksektir. Aksi takdirde, iyi
tahminlerin ve iyi bir pazar araştırmasının çok az faydası olur. Benzer
şekilde, bir tahmin, iyi verilerle yapılmış olsa bile yanlış olabilir; ancak
iyi verilerle yapılmış bir tahminin doğru olma olasılığı kesinlikle daha
yüksektir. Aksi takdirde, iyi verilerin pek bir faydası olmazdı.
Yine, tahminler riskler içerir,
ancak araştırmacı yine de bunları yapmalıdır. Araştırmayı mevcut bir durumun
ölçümüyle sınırlandırarak tahmin riskinden kaçınmak akıllıca görünebilir. Ancak
bu bakış açısı yanıltıcıdır; sorunu çözmez. Bir pazarlama anketinin verileri
tahmin biçimine sokulana kadar, yönetimin alması gereken kararlara katkıda
bulunamazlar. Bilginin zamana yayılmış olması gerektiği ilkesi bilimde iyi
bilinir. Buradaki amaç, bu ilkeyi pazarlama araştırmasının diline çevirmektir,
böylece pazarlama araştırması yönetimin kullanımı için daha etkili olabilir.
Her karar, belirli bir sonuç beklentisini içerir. Bu nedenle, rasyonel olan her
karar bir tahmine dayanır. Bir karar, A eyleminin R sonucuna yol açacağını
varsayar. Tahminin Biçimi ve Kullanımı
Pazarlama araştırmasını faydalı
kılan şey, yönetimin karşılaşabileceği koşullarla ilgili, tesadüfi türdeki
tahminlerdir. Sembolik olarak, tahminler şu karakterde olmalıdır:
C1 koşulu altında, A1 eylemi R₁
sonucuna, A₂ eylemi ise R2 sonucuna yol açacaktır.
C2 koşulu altında, A eylemi R3
sonucuna, A4 eylemi ise R4 sonucuna yol açacaktır.
Örneğin, faydalı bir tahmin şu
şekilde olabilir: Rakibiniz kırmızı paketini korursa (koşul C₁) A. Paketinizi
yeşile çevirin, satışlarınız önümüzdeki iki yıl boyunca %20 artacaktır. B.
Paketinizi sarı olarak koruyun, satışlarınız yılda yaklaşık %5 oranında artmaya
devam edecektir, tıpkı geçmişte olduğu gibi. C. Paketinizi kırmızıya çevirin,
satışlarınız öngörülen normalin kesinlikle %10 veya daha fazla altına
düşecektir. Rakibinizin yeşil pakete geçeceğini biliyorsanız (koşul C) D.
Paketinizi yeşile çevirin, satışlarınız öngörülen normalin %20 altına
düşecektir. E. Paketinizi sarı olarak koruyun, satışlarınız yaklaşık %5
azalacaktır. F. Paketinizi kırmızıya çevirin, satışlarınız öngörülen normalin
%10 üzerine çıkacaktır. Rakibiniz paketini sarı veya yeşile çevirirse ve
maksimum kâr için olasılık oyunu oynarsa (koşul Cs)
G. Paketinizi yeşile çevirirseniz,
beklenen satışlarınız öngörülen normalin yaklaşık %10 üzerinde artacaktır.
H. Paketinizi sarı olarak
tutarsanız, satışlarınız geçmişte olduğu gibi yılda yaklaşık %5 oranında
artmaya devam edecektir.
I. Paketinizi kırmızıya
çevirirseniz, beklenen satışlarınız öngörülen normalin yaklaşık %5 üzerinde
artacaktır.
Bu tür bilgiler elindeyken,
üretici rasyonel bir karar - mantığa dayalı bir karar - alma konumundadır.
Üreticiye ne yapması gerektiğini söylemek pazarlama araştırmasının işi
değildir. Üreticinin kararı, yeşil bir paketten beklenen artışa rağmen,
rakibinin kırmızı paketi (G₁ koşulu) kullanmaya devam edeceğini bilse bile,
aynı sarı paketi kullanmaya devam etmek olabilir. Neden? Çünkü üretici,
pazarlama araştırmacısı tarafından kendisine sağlanan tahminlerden daha fazla
bilgiye sahiptir. Tahminleri vardır, ancak aynı zamanda yeşil rengin satın
alınmasının zor ve tedarikinin belirsiz olduğu bilgisine de sahiptir; veya
belki de istediği belirli yeşilin, rakibine lisanslanmış bir patent tarafından
kontrol edildiği bilgisine de sahiptir. Öte yandan, C1 koşulu altında yeşil bir
paketin sonucu olarak %50'lik bir artış öngörülseydi, üreticinin kararı yeşile
geçmek olabilirdi, çünkü beklentiler ihtiyaçlarını karşılayacak kadar yeşil
renk edinmenin getirdiği ek zahmet ve masrafı haklı çıkarabilirdi. Pazarlama
araştırmacısı üreticiye sadece yeşil pakete geçmesini tavsiye etseydi,
sorumluluk çatışmasından daha fazlası olurdu; üretici araştırmanın sonucunu
kullanamazdı; veya kullanmaya çalışırken felaketle sonuçlanacak bir karar
verebilirdi. Anketin Tasarımı Anketin faydalı olabilmesi için, yönetimin
ihtiyaç duyacağı türden tahminlerin dayandırılacağı bilgileri sağlayacak
şekilde ÖNCEDEN hazırlanması gerekir. Tasarım, yönetimin karşılaşabileceği
çeşitli olası koşullar altında yanıtlar ve bu yanıtların geçerlilik aralığını
sağlayamazsa, araştırma yönetim için hiçbir işe yaramayabilir, hatta bir
tehlike oluşturabilir.
Tasarım önce gelmeli, sonra değil.
Bir pazarlama anketi tasarımının
ilk adımı, satışların ve satışlardaki düşüşlerin temel ilgili nedenlerini ve karşılaşılabilecek
olası koşulları düşünmektir. İkinci adım ise anketi, önceden belirlenmiş
koşullar altında çeşitli olası eylemlerin etkilerini ölçecek şekilde
tasarlamaktır.
Anket bu bilgileri ortaya
çıkarmalı ve hangi eylemlerin (yönetim kararları) önemli, hangilerinin ise
önemsiz olabileceğini gösterecek bir biçimde olmalıdır.
Örneklem tasarımı, bu bilgileri
bilinen bir güvenilirlikle, yönetimin ihtiyaçları için yeterli olacak şekilde
ve bunu hızlı ve ekonomik bir şekilde üretecek bir tasarım olmalıdır.
İlk adım, ilgili nedenlerin ve
koşulların ÖNCEDEN keşfedilmesi, anketin temelini oluşturur. Araştırmacı,
yönetimin sorunlarını derinlemesine incelemeli ve ilgili nedenlerin ve
yönetimin bir sonraki çeyrekte karşılaşacağı koşulların neler olduğunu bilmelidir.
Anket, tasarıma dahil edilmeyen nedenlerin etkilerini ortaya çıkaramaz, ancak
elbette başlangıçta önemli olduğu düşünülen bazı nedenlerin aslında çok önemli
olmadığını gösterebilir. Örneğin, ambalajın renginin satışlar üzerindeki
etkisine dair anket, renk tasarıma dahil edilmemiş olsaydı, farklı renklerin
farklı etkileri hakkında bilgi elde edemezdi. Rakibinin çeşitli olası hamleleri
göz önüne alındığında da, bu hamleler tasarıma dahil edilmemiş olsaydı, bu
bilgiyi elde edemezdi. Uygun bir planlama olmadan, bu özel anket, sarı
ambalajın mevcut satışlarını yaş gruplarına, bölgeye ve gelire göre çok verimli
ve kesin bir şekilde ölçebilirdi - ilgi çekici ve faydalı bilgiler, ancak çok
daha önemli bir şeyden yoksundu: C₁ koşulu altında, yeşil bir ambalajın kendi
başına gelecekteki satışları artıracağı öngörüsü; C ve Ca koşulları altında
öngörülerin farklı olduğu öngörüsü.
İlgili nedenler ve koşullar
önceden keşfedilmeden, anketin ne kadar ustaca hazırlandığı, örneklemin ne
kadar verimli olduğu, saha çalışanlarının işe alınmasında, eğitilmesinde ve
denetlenmesinde ne kadar özen gösterildiği önemli değildir; anket yine de azami
ölçüde faydalı olmayacaktır, çünkü yönetimin ihtiyaç duyduğu gerçekten önemli
tahminleri yapamayacaktır. Öte yandan, bir anket ilgili nedenlerin ve
koşulların tanınmasıyla başlar ve böylece doğru sorunu çözmeye çalışırsa, zayıf
ve onaylanmamış sorgulama ve örnekleme teknikleriyle bile faydalı olma şansı
vardır. En iyi teknikleri kullanmak önemlidir, ancak bunlar kötü bir konseptin
dezavantajını aşamaz. Yönetimin yardımına yönelik bu tür bir planlamaya
yalnızca iyi pazarlama araştırması veya yalnızca iyi istatistiksel araştırma
denebilir veya operasyonel araştırma veya başka bir adla anılabilir. Her
durumda amaç, modern istatistiksel araçların yardımıyla yönetime maksimum
yardım sağlamaktır.
İlgili Nedenler
Pazarlama araştırması, yalnızca
nedenleri değil, ilgili nedenleri de incelemelidir. İnsanların bir şeyi
diğerine tercih etmelerinin toplam neden sayısı neredeyse her zaman neredeyse
sınırsızdır. Pazarlama araştırmasının işlevi, insanların davranışlarının
yalnızca nedenlerini bulmak veya herhangi bir nedenin etkilerini ölçmek değil,
ilgili nedenleri keşfetmek ve belirli koşullar altında çeşitli olası eylemlerin
(kararların) satışlar üzerinde nasıl bir etki yaratacağını tahmin etmektir.
Belirli bir eylemle yeterince uzun
süre ilgilenirsek, arkasında giderek daha fazla neden buluruz ve nedenlerin
nedenlerini de buluruz. Sonuçlar ilginçtir; hatta entelektüel bir eğlence bile
sunabilirler, ancak bu, bizi işe alan belirli şirketin yönetimi için faydalı
olacak şekilde analiz ettiğimiz, anladığımız ve tahminde bulunduğumuz anlamına
gelmez. Bitkilerin büyümesinin bazı nedenlerinin, yüzyıllar önce oraya
yerleştirilen ve güneşin ısısının etkisi altında hareket eden toprağın
kimyasında yattığını ve güneşin ısısının belirli nükleer değişimlerin sonucu
olduğunu keşfetmekte hiçbir yanlış yoktur. Bir mısır tarlasının verimini
güneşin karbon döngüsüne kadar izlemek etkileyici görünebilir, ancak çiftçinin
acil sorunu sonsuz nedenler zincirini keşfetmek değildir. Onun için asıl sorun,
sorunuyla ilgili çok az sayıdaki nedenin -örneğin, gelecekte piyasaya süreceği
buğday, pamuk, meyve veya yün çeşitleri hakkında şu anda vermesi gereken
kararlar- verim ve pazarlanabilirlik üzerindeki farklı etkileri keşfetmektir;
diğer ürünlerden ve tarım makinelerinin daha yaygın kullanımından
bekleyebileceği kazançlar, kayıplar ve rekabet göz önünde bulundurularak
gübreleme seçimi ve yöntemi. Tüm bu nedenlerin etkileri, karşılaşabileceği
koşullara, örneğin belirli çeşitlerin aşırı veya yetersiz üretimine ve tüketici
tercihlerindeki değişimlere göre değişecektir. Karşılaşabileceği tüm olası
koşullar altında tüm bu nedenleri tahmin etmeye çalışmalıdır. Güneşin,
gübrelerin ve toprağın ve atmosferin nadir elementlerinin kimyası her zamanki
kadar, hatta daha da önemlidir; ancak gübre ve tarım makineleri üreticileri
için daha doğrudan önemlidirler; Bunlar çiftçinin karar vermesi gereken ilgili
nedenler değildir.
A eyleminin R sonucunu vereceğini
öngördüğümüzde, yalnızca ilgili nedenlerden, yani yönetimin harekete
geçebileceği nedenlerden bahsedebiliriz. İnsanlar belirli bir zamanda bir
kasırganın bölgeyi harap etmesi nedeniyle daha fazla pencere satın alıyorsa,
pencere satın almak için geçerli bir nedenleri vardır, ancak bu neden kontrol
edilemeyen bir nedendir; "daha fazla cam satın al" reklamının bir
sonucu değildir. Ancak, daha fazla cam ihtiyacının nedeni bir kasırga ve bu
kontrol edilemeyen bir neden olsa da, belirli bir üreticinin satışları büyük
ölçüde o bölgede bu tür durumlar için elinde bulundurduğu cam stoğuna bağlı
olabilir. Ayrıca rakibinin stoğuna da bağlı olacaktır. Kritik anda iyi bir
envanter satış anlamına gelir ve rakibi hazırlıklıysa, envanterin olmaması
satış kaybı anlamına gelir. Dolayısıyla, belirli bir bölgede kasırgaların
beklenen sıklığı ihmal edilemez düzeydeyse, kasırganın kendisi kontrol edilemez
olsa da, envanter kontrol edilebilir bir satış nedenidir. Üretici, kasırgaların
etkilediği bölgedeki cam envanteri hakkında karar verirken çeşitli riskleri
tartmalı ve dengelemelidir. Kasırga gelmediğinde envanter bulundurmanın
maliyetini, kasırga gelirse hazırlıksız yakalanmanın kayıplarıyla
karşılaştırmalıdır. Ayrıca, rakibi envanter bulundurmaya karar verirse diye üç
plan hazır bulundurmaya karar vermelidir; biri, rakibi envanter bulundurmaya
karar verirse, diğeri, rakibi de olasılık temelinde birinci adama karşı
oynayarak kârını maksimize etmeye karar verirse kârını maksimize etmek için,
yoksa rakibi ne yaparsa yapsın en iyi olacak tek bir plan mı?
Pazarlama araştırmasının bir
kısmı, bölgedeki kasırgaların sıklığını incelemek ve yönetime, bu talebi
karşılamak için gereken toplam cam miktarı konusunda tavsiyelerde bulunmaktır.
Ne yapılacağına dair asıl karar, araştırma görevlisinin değil, yönetimin
sorumluluğundadır. Yönetimin yalnızca araştırma sonuçlarına değil, aynı zamanda
envanter maliyetleri, makine maliyetleri, teslimat gecikmeleri ve rakiplerinin
planları hakkında bazı ipuçları gibi bazı diğer bilgilere de sahip olduğu varsayılmaktadır.
Standart Hata
Bir örneklem sonucunun standart
hatası, bu sonuca dayalı bir tahminin standart hatası değildir. Tahminlerden ve
tahminlerin dayandırılacağı verilere duyulan ihtiyaçtan bahsettik. Aslında,
çoğu sorunda tahmin yapmak ne yazık ki basit bir iş değildir. Bir tahmin
genellikle birkaç tür bilgiye dayanmalıdır ve bunların bazıları iyi bir
anketten elde edilen veriler kadar kesin değildir. İyi veriler faydalıdır,
ancak tüm güçler kontrol altında olmadığı sürece iyi bir tahminin garantisini
veremezler ve bu hiçbir zaman mümkün olmaz.
Örnekleme teorisini kullanarak,
(örneğin) %2'lik bir standart hatayla, bir bölgedeki herkese, örneklemde
uygulanan prosedür ve özen kullanılarak, bölgedeki kaç ailenin yaşadıkları
evlere sahip olduğu, kaç evin ipotek borcu olduğu, geçen hafta kaç kişinin şu
veya bu ürünü satın aldığı, geçen yıl çiftliklerinde ne kadar buğday
yetiştirdikleri, kaç dönümde buğday olduğu ve gelecek yıl kaç ailenin belirli
ev eşyalarını satın almayı planladığı sorulsaydı ne olurdu sorusunun sonucunu
keşfedecek bir örnek tasarlayabiliriz. Ancak, verilerdeki küçük bir örnekleme
hatası, beş yıl sonra kaç ailenin ev sahibi olacağı, ev için çeşitli yiyecek,
giyecek veya mobilyaya ne kadar harcayacakları veya gelecek yıl ne kadar buğday
yetiştirecekleri konusunda doğru bir tahminde bulunmayı garanti edemez. Ne
yazık ki, bu tahminlerin standart hatasını hesaplamanın bir yolu yoktur. Küçük
bir örnekleme hatası, bir ankette elde edilen rakamların faydalı olacağının
garantisi değildir: Yanlış sorularda doğru rakamlar olabilirler ve yönetimin
gelecek ay belirli kararlar alması gerektiğinde ihtiyaç duyacağı tahminler için
faydalı olmayabilirler. Rakamların üretilmesi aslında çok basittir. Herkes
rakam üretebilir. Doğruluğu bilinen rakamlar üretmek ise bambaşka bir konudur;
iyi bir araştırma için faydalı rakamlar ise bambaşka bir şeydir. Araştırma,
yorumlayıcı tahminler yönetimin kullanımına hazır olduğunda biter. Ne olduğunu
göstermek için yalnızca rakamlar veya grafikler halinde bırakıldığında araştırma
bitmez. Araştırma, bir karar şu yönde giderse ne olacağını, aksi yönde giderse
ne olacağını ve altta yatan koşullar şu veya bu şekilde ortaya çıkarsa hangi
tahminlerin geçerli olacağını göstermelidir. Dahası, araştırma ilgili
nedenlerle ilgilenmelidir, çünkü yönetimin üzerinde çalışabileceği şeyler
bunlardır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder